Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy (PIG-PIB) opublikował całościowy raport z badań przeprowadzonych na zlecenie Głównego Geologa Kraju. Wnioski opracowane przez grupę kilkunastu naukowców są raczej uspokajające. Poza analityką, naukowcy przygotowali również rekomendacje dla SRK i władz państwa.
W raporcie wyliczono, że dotychczas zidentyfikowano 527 zapadlisk, z czego 61 określono jako istotne, czyli takie, które znajdują się w odległości 20 m od głównych dróg, obszarów zabudowanych, cmentarza, ogródków działkowych oraz nasypu kolejowego.
– W latach 2011 – 2019 i 2014 –2019 doszło do powstania lub uaktywnienia łącznie 20 zapadlisk, w wyniku czego zapadnięciu uległ grunt o sumarycznej objętości ponad 257 m3. W latach 2019 – 2022 utworzyło się lub uaktywniło 55 zapadlisk, a całkowita objętość zapadniętego materiału w tym okresie wynosi niecałe 2836 m3. Z kolei w okresie pomiędzy 2022 r., a 2023 r. powstało lub reaktywowały się 23 zapadliska, w wyniku czego zapadnięciu uległ grunt o sumarycznej objętości blisko 1800 m3
– czytamy w dokumencie podsumowującym badania. Naukowcy dodają, że aż 86% zapadlisk na obszarze działalności KWK Siersza związanych jest z płytką eksploatacją, 10% może mieć związek z eksploatacją głębszą, a 4% z procesami naturalnej „sufozji, krasu bądź działalnością człowieka” (np. zapadliska utworzone w miejscach zlikwidowanych, starych otworów wiertniczych lub wykopów).
Wyznaczone zostały tereny najbardziej zagrożone
Z raportu wynika, że bezpieczne są tereny bloków w Sierszy i Gaju, a najbardziej zagrożone wystąpieniem zapadlisk są obszary płytkiej eksploatacji prowadzonej metodą na zawał stropu (rejony: ROD „Gaj”, cmentarza parafialnego w Sierszy i sąsiadującego z nim lasu, na południowy zachód od os. Gaj, Trentowca, na wschód od ul. Kopalnianej, na południe i wschód od ul. Młyńskiej, ul. Górniczej, dawnej sztolni „Wanda”, ul. Dembowskiego i ul. Odkrywkowej, oczyszczalni ścieków). Ryzyko pojawienia się zapadlisk może dotyczyć również skrajnie południowo wschodniej części złoża – na zachód od Karniowic.
Naukowcy ostrzegają, że:
Do obszarów objętych największym ryzykiem ewentualnych zniszczeń należy zaliczyć m.in. rejon cmentarza, ogródków działkowych, nasypu kolejowego, rejon ul. Górniczej, Jana Pawła II (zwłaszcza rejon obecnie nieistniejącego osiedla górniczego). Należy zachować szczególną ostrożność w rejonie wszystkich zinwentaryzowanych zapadlisk oraz miejsc, gdzie leje zapadliskowe w przeszłości zostały zlikwidowane poprzez zasypanie
– czytamy we wnioskach końcowych. Część poświęcona cmentarzowi parafialnego oraz nasypowi kolejowemu jasno wskazuje, że zarówno powstała nielegalnie część nekropolii jak i sam nasyp to tereny szczególnie zagrożone kolejnymi zapadliskami, które doprowadzić mogą, w przypadku nasypu kolejowego, do osuwisk torowiska i sporych szkód w infrastrukturze.
Rekomendacje: zmienić ustawy, monitorować na bieżąco
Autorzy raportu przygotowali również rekomendacje dla władz państwa i SRK. Niezbędna jest zmiana przepisów. Chodzi o nowelizację ustawy o ochronie środowiska, ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz prawa budowlanego. Chodzi o to, aby jasno zdefiniować „zapadlisko”, wprowadzić możliwość wykluczenia zabudowy na terenach zagrożonych zapadliskami oraz możliwość weryfikacji pojawienia się szkód pogórniczych.
Rekomendacje dotyczą również samej Trzebini.
– Ze względu na ograniczą wiarygodność najstarszych danych wiertniczych wskazane byłoby wykonanie aktualnego i dokładniejszego zdjęcia geologicznego obszarów potencjalnie zagrożonych np. w skali 1:10 000
– wnioskują autorzy raportu. I dodają:
– Ze względu na wzmożoną aktywność zapadlisk w ostatnich latach, jak i pojawianie się lejów poza obszarami płytkiej eksploatacji wskazany jest cykliczny monitoring powierzchni terenu np. z wykorzystaniem skaningu laserowego z pułapu samolotu lub „drona”. Pozwoli to na ocenę dynamiki zjawisk w przyszłości i ocenę skuteczności podejmowanych działań ograniczających zagrożenie deformacjami w Trzebini.
Pełen raport, wszystkie wnioski oraz interaktywne mapy dostępne są na stronie Państwowego Instytutu Geologicznego: TUTAJ
(Fot. screen z mapy dostępnej na stronie pgi.gov.pl)
